Het einde van het schooljaar is al snel in zicht. Het wordt tijd om een beslissing over de twijfelleerlingen te nemen. Kunnen de jonge kleuters naar groep 3? Gaan de wat zwakke lezers of rekenaars over naar groep 4 of 5? Of heeft een jaartje doubleren meer zin.
Beslissingen die je als leerkracht goed moet onderbouwen. Voor de leerling, maar ook richting ouders, collega’s, IB’ers en soms zelfs de directie.

Geen enkele kind is hetzelfde dus jij moet het beslissen! Vaak weet jij zelf wel wat het beste voor deze leerling is. Maar soms brengen ouders, collega’s of onderzoeken je aan het twijfelen.
Er zijn ook zoveel afwegingen te maken:
• beheerst het kind de basisvaardigheden?
• hoe is de werkhouding?
• is het sociaal-emotioneel klaar voor de volgende stap?
• welke doelen heeft het behaald en is dit genoeg om verder te bouwen?
• Is de leerrijpheid voldoende ontwikkeld?
Daarbij zijn er onderzoeken die zeggen dat doubleren weinig zin heeft. Andere benadrukken juist dat vroege leerlingen baat kunnen hebben bij een extra jaar in groep 2.
Waar doe je goed aan?

Toen ik net begon… luisterde ik vooral naar mijn buikgevoel. Naast al mijn afwegingen om een kind te laten doubleren of juist over te laten gaan, was dat waar ik vaak naar luisterde. En echt negen van de tien gevallen was dat juist. Ik koos altijd voor de leerling. Wat heeft deze leerling nodig om ontspannen te kunnen leren. Toch moest ik heel vaak mijn keuzes verantwoorden. Tegenover ouders, collega’s, IB. Had ik toen maar geweten dat een goede motorische ontwikkeling de basis is om ontspannen te kunnen leren.
Dat had mij veel hoop hoofdpijn gescheeld.

Wat motoriek met leren te maken heeft
Laatst las ik in een Facebookgroep een vraag van een leerkracht:
“Kan ik deze vijfjarige jongen laten doorstromen naar groep 3?”
Veel reacties gingen over zijn letterkennis, auditieve,- en rekenvaardigheden en sociaal-emotionele ontwikkeling. Maar één leerkracht vroeg:
“Hoe is zijn balans? Kan hij huppelen en hinkelen?”
Op deze opmerking werd veel gereageerd: “Wat heeft motoriek hiermee te maken?” Het was niet 1 leerkracht de zo reageerde maar heel veel leerkrachten.
Maar ik begreep deze ene leerkracht zo goed.
De antwoorden op die vragen zeggen iets over de hersenontwikkeling van deze jongen.
Het kost deze jongen dan waarschijnlijk veel moeite om op een stoel te blijven zitten, waardoor het onrustig en minder geconcentreerd is. Je kan je dan voorstellen dat nieuwe leerstof opnemen veel langzamer gaat dan een leerling die niet wordt afgeleid.
Motoriek is niet zomaar “een gymding”. Het is een voorwaarde om tot leren te komen.

Kan deze jongen dan niet naar groep 3? Dat kan ik zo niet zeggen.
Zelf werk ik graag met mijn signaleringslijst waarmee ik tijdens buiten spelen, gym en fijne motoriek let op:
• balans
• coördinatie
• spierspanning
• zelfvertrouwen in beweging
De uitkomst hiervan combineer ik met zijn ontluikende geletterheid en gecijferdheid.
Ook zou ik het plaatje compleet willen maken door een gesprek met de ouders te hebben Hoe ervaren zij hun kind thuis?
Soms hoor je dan over een heel ander kind:
• Voorbeeldig gedrag op school
• Maar thuis: uitbarstingen, hoofdpijn, slecht slapen, oververmoeid
• Onzeker, bang om fouten te maken, moeite met plannen
Dat gedrag wil je als leerkracht ook kennen. Het vertelt je dat dit kind heel hard moeten werken en dat zou niet moeten. Dat is geen stevige basis om op door te bouwen.

Doubleren of doorgaan?
Misschien is doubleren wel een oplossing of doorgaan naar de volgende groep waar een leerkracht staat die veel aan bewegend leren doet of veel bewuste tussendoortjes inzet.
Want dat scheelt ook.
Wanneer je weet dat de motorische basis niet helemaal goed is kan jij er als leerkracht verschil maken. Door:
• een goede motorische basis te verzorgen door bewuste tussendoortjes of beweegpaden in te zetten
• in het handelingsplan naast herhalen, beweegoefeningen op te nemen
• achter het gedrag van kinderen te kijken

Wat heeft jouw leerling nodig?
Bij twijfel stel jezelf deze vragen:
• Is de motorische basis in orde?
• Is de sociaal-emotionele ontwikkeling voldoende?
• Zijn de leervoorwaarden aanwezig?
• En hoe is het gedrag thuis?
Je wilt niet dat leerlingen op hun tenen moeten lopen. Jij wil ook dat al jouw leerlingen met plezier naar school gaan.

Meer weten?
In mijn training op 13 mei vertel ik je precies wat twijfelleerlingen nodig hebben — cognitief én motorisch — om écht tot leren te komen.
Inschrijven kan nog tot vrijdag 9 mei 2025.

Dus kijk eens goed naar jouw twijfelleerlingen. Wat hebben ze nodig?
Doubleren of doorgaan?
Wat je ook kiest, zorg dat je altijd voor de leerling kiest!