Het is niet te lezen

Handschriften die niet te lezen zijn kent iedere leerkracht. In iedere klas zit wel een leerling waarvan het handschrift moeilijk leesbaar is en waarbij je veel moeite moet doen om dit te ontcijferen.

In groep 3 wordt er veel aandacht besteed aan letters leren schrijven. Naast het aanleren van de vorm is het ook de bedoeling dat de letters een bepaalde grootte hebben.
Om letters goed op papier te zetten moeten de hersenen de handen en vingers aan kunnen sturen.
Wist je dat de hersenen voor het schrijven 1 van de langste spieren moeten aansturen? Hiervoor is het dus belangrijk dat de verbindingen die gebruikt worden stevig zijn zodat de informatie vlot verwerkt kan worden.
Bij leerlingen met handschriftproblemen zitten er problemen bij de aansturing waardoor ze het niet of moeizaam voor elkaar krijgen om letters op papier te krijgen. Vaak heeft dit te maken met nog actieve handreflexen of ogen die niet goed samenwerken.

Het is daarom van groot belang dat jouw leerlingen bij de kleuters dit veel kunnen oefenen.
Niet met het oefenen van letters schrijven maar juist om de handen en vingers soepel te maken.
Hoe oefen je dit:
• Door kinderen veel met hun handen te laten kneden door te kleien, vingerverven, brooddeeg, met scheerschuim spelen
• Door te grijpen/knijpen. Dit kan je doen door ze trekkarren te laten trekken, kruiwagens verplaatsen, duikelen op het duikelrek, touw trekken
• Verschillend schrijfmateriaal aanbieden dus niet alleen potloden maar ook crayon rocks, bijenwas krijt, stoepkrijt etc
• Fijn motorische activiteiten aanbieden; werken met de kralenplank, kralen rijgen, geobord, met pincetten werken
• Sensorische spel inzetten met zacht zand, kinetisch zak, rijst, kikkererwten etc
• Hand-vinger versjes aanbieden

Toch wil het niet zeggen dat wanneer jouw leerlingen veel kansen krijgen dat het schrijven zonder problemen verloopt.
Naast het aansturen van de vingers zijn de ogen ook een belangrijk oorzaak voor een slecht handschrift.
Dit is vooral te zien:
• Bij leerlingen die de lusletters altijd over de lijnen schrijven
• Geen wit ruimte, spaties gebruiken tussen de woorden of juist te veel tussen de letters
• Bij leerlingen die steeds verder van de kantlijn schrijven

Wanneer een leerling moeite heeft met het besturen van de vingers en de ogen niet samen kunnen werken kan je voorstellen dat het te maken heeft met dubbele uitdagingen waardoor het handschrift moeilijk leesbaar is.

Wat moet je NIET doen:
Extra oefenen zonder aanpassingen want dat heeft geen zin! Je moet de oorzaak aanpakken.

Wat dan wel?
Verwijs leerlingen met handschriftproblemen door naar een gedragsoptometrist of een visueel screener om te kijken of er sprake is van visuele problemen. Of verwijs ze door naar iemand die reflexen kan screenen.

Door op tijd te verwijzen voorkom je een hoop frustratie bij jouw leerlingen aangezien zij er zelf niks aan kunnen doen dat hun handschrift zo beroerd is.
Heel vaak hoor ik; “ja maar hij doet zijn best niet” of “hij schrijft gewoon slordig”.
Is dat zo of kost het jouw leerling echt veel moeite?
Observeer dit eens bij een vrije activiteit waarbij geschreven moet worden. Is het handschrift moeilijk leesbaar? Dan weet je dat je moet doorverwijzen.

Veel kinderen worden ook doorverwezen naar een kinderfysiotherapeut of ergotherapeut. Dat kan mits ze kennis hebben van actieve handreflexen en visuele problemen. Wanneer het probleem is dat kinderen vooral vanuit de schouders bewegen is het goed om deze professionals in te schakelen. Zij kunnen de leerlingen vooruit helpen maar niet wanneer het gaat om actieve reflexen. Die kennis hebben ze niet altijd tot hun beschikking.

Wat kan jij ondertussen doen?
Laat je verwachtingen los dat leerlingen tussen de aangegeven lijnen moeten schrijven. Waarom kleiner eisen als het wel tussen grotere lijnen lukt. Biedt dus verschillende liniering aan.
Denk ook in mogelijkheden. Dictees kunnen ook met Stabilo krijtjes op een tafel geschreven worden of buiten met stoepkrijt.
Biedt in groep 3 tot 8 activiteiten aan om de vingers soepel te houden.
En vooral in groep 3; bekijk per activiteit of er ook echt in een schrift geschreven moet worden of dat het ook op een blanco papier of op een groot vel kan.

Succes met het ontcijferen van moeilijk leesbare handschriften maar je weet nu welke acties jij kan ondernemen!